sep 18 2008

Radiopiraten verleden Deel 2

Aangezien het lang niet zo druk was op de FM en we natuurlijk graag de kick beleefde dat iedereen je kon horen, ging de zender dan ook vaak aan. Bij mij was dat bijna elke avond, al was dat met maximaal 10 watt. Eerst even een half uurtje wat platen draaien en langzaam hoorde je stuk voor stuk de andere ook hun zender aanzetten.
Dan was het toch leuk om met elkaar te praten en dat heette duplexen of DX-en. Als je de andere zender goed kon ontvangen en hij jou, dan kon je beide zenders aanhouden. Dit was niet altijd mogelijk, omdat je de zend antenne ook vaak gebruikte als ontvangst antenne en dus niet tegelijkertijd kon gebruiken. Daarnaast stoorde je eigen zender vaak ook de tuner waarop je luisterde, wat een heldere ontvangst in de weg zat.
De luisteraar (en dat waren er toen meer dan je dacht), kon afstemmen op één van beide zenders en om ervoor te zorgen dat beide kanten te horen waren “prikte je de ander door”. Oftewel één zender zond het signaal uit dat de andere produceerde.
Dat moest je niet beide willen, want dan ging het “rond zingen”.

In het volgende fragment (mp3) praten twee zendamateurs (mp3) over twee illegale radiostations uit die tijd: Radio Neutraal, Radio Benelux. In deze gevallen schakelen ze de zender (mp3) uit, omdat ze elkaar niet goed kunnen ontvangen met de zender ingeschakeld.
Hier bijvoorbeeld een fragment met daarin de zendamateur JS (MP3) (Nico) uit Huizen.

Vaak kletste je met bekenden uit de buurt, maar het was natuurlijk ook leuk om te weten te komen hoever je zender reikte en wie er luisterde. De volgende kreten werden dan ook vaak gehoord op de radio in de jaren tachtig: “CQ 3… CQ 3… CQ op de 3 meter band, is er nog iemand staandebij? Dit is de zender van illegale Joop.. amateur”.
Wat je dan vaak uitwisselde, was hoe het signaal binnenkwam bij de ander.
Vanaf het platteland riepen ze altijd dat het “prima binnen kwam op het kattenoog”. Toen al een oud begrip, want wie had er nog zo’n oude radio waarop deze afstemindicator zat? De meeste zendamateurs uit ’t Gooi of midden Nederland, wisten niet eens hoe zo’n kattenoog eruit zat, maar het feit dat er iemand überhaupt reageerde uit Drenthe was al voldoende.
Ik was zelfs zo verslaafd aan het uitzenden, dat ik voordat ik naar school ging, ’s ochtends de zender nog aanzette en “om een rapportje vroeg”. Ik kreeg trouwens nog een reactie ook.
Als je niet veel te melden had, verteld je welke transistoren je in je zender had en uit hoeveel “trappen” je zender bestond. Iets dat ik toen niet echt interessant vond, omdat ik mijn zender niet zelf gemaakt had, maar ik noteerde het wel mocht het mij gevraagd worden.
Ik ben begonnen met een gesloten dipool antenne, die ik met behulp van een aan de steunbalk getimmerde pvc buis op zolder hing. Later is dit een 3-elements antenne geworden, waarmee ik voor het eerst het dak opging. Dat scheelde een hoop instraling zeg. Ik moet minstens 300 keer uit het zolderraam zijn geklommen, om de staande golf een beetje redelijk te krijgen. Ik soldeerde een stukje coax aan de antenne en klom weer naar binnen om op de meter de kijken.
Of ik deed het samen met een vriend, die binnen bij de meter stond en ik knipte en soldeerde de balun op het dak. Hij riep dan “ja, nergens meer aanzitten, hij staat echt perfect nu”, maar ik bleek dan nog met de antenne op mijn schoot te zitten in een benarde positie.

Er waren een aantal nare bijverschijnselen van het aanzetten van je zender. Eén daarvan was brom en hiermee meteen een handtekening van de zender. Omdat ik zoveel luisterde, kon ik aan het geluid (de brom, de kanaalscheiding, het slissen van de stereocoder) al horen naar welke zender ik luisterde zonder de frequentie te weten.
Brom kon ontstaan door een goedkope voeding. De elco’s die in de voeding zaten, haalde veel mensen op het Waterlooplein.
Dit waren meestal gebruikte grote potten (bekers) en waren wel zeer groot.

De meest vervelende bijwerking was, dat het illegaal (mp3) was en dat de kans erin zat dat je “uit de lucht gehaald” kon worden. De instantie die dat deed was de RCD (Radio Controle Dienst). Later heette deze, Dienst Telecom (DT), Rijksdienst voor Radiocommunicatie (RDR), HDTP (Hoofd Telefonie en Post) en nu Agentschap Telecom (AT).
Natuurlijk wilde de zendamateurs en radiostations ook graag reacties ontvangen en één van de hulpmiddelen was om een eigen postbus (MP3) te openen. In die tijd was je nog niet verplicht jezelf te legitimeren bij het openen van een postbus, dus kon de opsporingsdienst (politie of RCD) je niet achterhalen via dit postbusadres.

Er waren halverwege jaren tachtig veel illegale radiozenders en veel klonken er zeer professioneel, ondanks regelmatige invallen van de RCD. Ze namen in het begin alleen de zender mee, maar als ze vaker terug moesten komen, dan namen ze alles mee wat op de zender aangesloten was, of wat nodig was om mee uit te kunnen zenden. Pas veel later werden de zendmasten omlaag gehaald, platencollecties meegenomen (soms erg pijnlijk),  frequenter invallen gedaan en later ook de adverteerders aangeschreven.
Het was de tijd waarin reclamespotjes nog leuk klonken en dat kwam met name doordat ze vrolijk klonken en ingezongen werden. Jingleproducenten uit die tijd waren Ziaja & Dorst, Top Format, PORS studio, Artisonic.
Wie kent er niet de stationsongs van Delta en Keizerstad uit Nijmegen?

Zing je even mee met die van Delta?

Muziek zoals het moet, zeven dagen in de week
Het doet je altijd goed, ze laten je nooit in de steek
Alsof je ze heel goed kent, je bent als luisteraar een vriend
Je wordt dag en nacht verwend, met muziek die je verdient
Muziek voor iedereen in Gelderland, Delta Radio

24 uur per dag muziek, we doen het graag voor jou al mag het niet
Een radiostation dat het nooit opgeeft, dat met je meeleeft en meer muziek geeft
Daarom hebben we een hechte band, muziek voor iedereen in Gelderland
Delta Radio

En kippenvel bij die van eenzelfde station uit Nijmegen

Zing maar lekker mee, je voelt je jong en springlevend en je hebt een eigen wil
En ook op de radio let je op het verschil
Dus kies je voor Keizerstad, dan blijf je op de hoogte
Je kiest Keizerstad, want je wil vrolijk zijn
Met muziek die je kent, want dat ben je gewend van Keizerstad, een klasse apart
Je kiest Keizerstad op je werk en in de auto
Je kiest Keizerstad ook in je vrij tijd
Dus sluit je nu snel aan, bij de groeiende familie
Keizerstad, een klasse apart

Er was naast Keizerstad en Delta ook nog radio Contact. Deze was echter niet door mij te ontvangen.
Jeanne Kooijmans (Jojo), Thorvald de Geus, Hans ten Hoge en Herbert Visser waren dj’s bij o.a. Keizerstad.
Wat een stem heeft die Herbert Visser toch! De laaste uren van Keizerstad waren zeer professioneel en er was veel aandacht aan besteed.
Waarom ik eigenlijk begin met radiostations uit Nijmegen weet ik niet. Misschien omdat ze zo ontzettend professioneel klonken en misschien omdat ik ze 120km verderop kon ontvangen. Een hele prestatie, want de meeste radiopiraten uit Amsterdam ontving ik niet. Het accent deed me ook wel wat.
Een station dat net zo professioneel klonk was SRC uit Culemborg. Daar lees en hoor je trouwens maar weinig over en dat is vreemd, want het klonk zo goed dat ik niet kon geloven dat het illegaal aan het uitzenden was.

Er kwam ook veel geluid uit Hilversum. Wie waren dat ook alweer? Radio Neutraal, City Radio, Radio Benelux, Radio Radio, Radio Continu, Music Box, Radio Balans, Excellent, Radio Delta (met gejatte Delta Nijmegen jingles), virginia en RAFF (Radio Als Flitsend Fenomeen).

ChatClick here to chat!+